Op maandag 16 september 2019 heeft er een incident plaatsgevonden waarbij hulpwerk (hierna te noemen: vijzelconstructie) is bezweken met als gevolg dat er schade aan het viaduct en steunpunt is ontstaan. In deze 'leren van kaart' wordt dit incident toegelicht.

Wat

De werkzaamheden aan het (Trekfiets)viaduct over de A4 bij Den Haag Ypenburg behelst het maken van een viaduct
over de Rijksweg A4 ten behoeve van een doorgaande fietsroute. Het viaduct bestaat uit 9 geprefabriceerde stalen
brugdelen die op landhoofden en (tijdelijke) tussensteunpunten worden gelegd en met elkaar verbonden zodat een
aaneengesloten stalen fietsbrug ontstaat van 335 meter lang.

Hoe

Het viaduct is in vier delen aangevoerd en ingehezen op een vijzelconstructie.

Incident

De vijzelconstructie is tijdens het af laten zakken van de brugdelen zowel verticaal als horizontaal belast. Op een gegeven moment zijn de vijzels als gevolg van de horizontale belasting onder de brugdelen weggeschoten.

Gevolgen

Het vallen van de brugdelen op de oplegblokken kon plaatsvinden door het bezwijken/ verschuiven van de vijzelconstructie. Hierdoor ontstond schade aan de oplegblokken op pijler 7 en de betonconstructie.
Ook viel één van de vulstukken op de vluchtstrook van Rijksweg A4 richting Rotterdam.

Oorzaakanalyse

Uit extern onderzoek is vastgesteld daar er meerdere oorzaken zijn die tot dit incident hebben geleidt.

Constructieve veiligheid onvoldoende geborgd 

• Montageplan onvoldoende specifiek
• Geen rekening gehouden met horizontale belasting van de vijzels
• Geen formele inhoudelijke toetsing
• Onvoldoende kennis bij de constructeur/onderaannemer.

Afwijken van de voorgenomen werkwijze

• Geen toezicht op de werkzaamheden
• Geen controle van de vijzels na het inhijsen van ter plaatse als gevolg van slechte bereikbaarheid.

Zelf ZIEN

Indirecte oorzaken:

• Opbouw vijzelconstructie en werkwijze van het laten zakken van de brugdelen was niet in detail in het montageplan uitgewerkt.
• Er was geen berekening gemaakt m.b.t. de vijzelconstructie rekening houdend met horizontale krachten.
• Montageplan werd door meerdere partijen ge-reviewed, maar geen opmerkingen gemaakt over de gebruikte hulpwerk (vijzelconstructie). De partijen vertrouwden er op dat het montageplan en het werkplan voldoende waren en is er geen verdere aandacht besteed aan de opbouw van de vijzelconstructie met wigvijzels.
• Er is afgeweken van de voorgenomen werkwijze

ACTIEF HANDELEN

• Werk tijdelijke ondersteuningsconstructies uit in tekeningen en berekening en geef aan hoe dit tijdens de uitvoering gecontroleerd kan worden en neem dit op in het montageplan
• Zorg voor een ondersteuningsconstructie die zowel horizontale als verticale krachten kan opnemen.
• Zorg ervoor dat de constructie onderdelen te controleren zijn.
• Houdt rekening met de verlening en verkorting van stalen brugdelen als gevolg van temperatuurschommelingen.
• Maak afspraken over het controleren/ reviewen van plannen (van o.a. gebruikte hulpwerk), de diepgang en de status van deze controle.

SAMEN LEREN

• Zorg er voor dat constructie onderdelen en hulpconstructies worden getekend en berekend. Controleer hiervoor de interne processen
• Beschrijf de werkmethode van montagewerkzaamheden in stappen in het montageplan en wijk niet af van voorgenomen werkmethoden of volgorde.
• Zie toe op de uitvoering en naleving van het proces uit de opgestelde (montage)plannen.
• Ga bij afwijkingen in een proces na wat de consequenties hiervan zijn en schakel zo nodig een specialist in.
• Hulpwerk ((deel)werkplannen, berekeningen en tekeningen) laten controleren door een specialist.